Nie każdy zagraniczny przedsiębiorca działający w Polsce musi prowadzić księgi rachunkowe

Przedsiębiorca zagraniczny prowadzący w Polsce działalność gospodarczą, w formie innej niż oddział lub przedstawicielstwo nie jest objęty obowiązkiem prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie ustanawia zasad prowadzenia ewidencji rachunkowej czy ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dla podmiotów zagranicznych prowadzących w Polsce działalność gospodarczą lecz odsyła do odrębnych przepisów, którym jest ustawa o rachunkowości. W art. 2 ust 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości wskazane zostały jedynie oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 roku o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w sprawie skargi B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (dalej: Organ) w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych  oddalił skargę kasacyjną. W przedmiotowej sprawie Organ w trakcie postępowania podatkowego dokonał szacowania przychodów Spółki której siedziba znajdowała się na terytorium Niemiec. W sprawie ustalono, że Spółka z siedzibą w Niemczach realizowała dwa projekty będące pracami budowlano-montażowymi i w związku z wykonywaniem ich na terenie Polski dłużej niż 12 miesięcy organ uznał, że Spółka wykonywała działalność gospodarczą w Polsce za pośrednictwem dwóch zakładów podatkowych w rozumieniu art. 5 ust 3 umowy między Rzeczypospolita Polska a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania z dnia 14 maja 2003 roku (dalej: UPO). Ponieważ w wyniku prowadzonego postępowania podatkowego organ ustalił, że Spółka nie prowadziła ksiąg rachunkowych dla poszczególnych zakładów to podstawie art. 9 ust. 2a pkt 2 PDOPrU  w drodze szacowania, z zastosowaniem wskaźnika dochodu w stosunku do przychodu, określił dochód Spółki na terenie Polski w wysokości ok. 2 mln złotych. 

Spółka nie zgodziła się z decyzją Organu i zaskarżyła decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wskazując na naruszenie art. 9 ust. 2a pkt 2 PDOPrU  w powiązaniu z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości wskazując, że przywołane przepisy nie dają podstaw do nałożenia na zakład Spółki w Polsce obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych a w konsekwencji brak jest możliwości szacowania dochodu z zastosowaniem wskaźnika 10%, gdyż przywołane przepisy nie dają podstawy do nałożenia na zakład Spółki w Polsce takiego obowiązku. Z tymi zarzutami zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznając je za zasadne. 

Organ złożył do Naczelnego Sąd Administracyjnego w Warszawie skargę kasacyjną. Jednakże NSA wskazał, że należy uznać zarzuty kasacyjne Organu za nieuzasadnione. Wskazał on bowiem, że w art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości zawarto zamknięty krąg podmiotów "zagranicznych" do których stosuje się przepisy ustawy o rachunkowości. Są wśród nich mające siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: osoby zagraniczne, oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych. Jeżeli zatem osoba zagraniczna nie posiada w Polsce siedziby, to nie stosuje się do niej przepisów ustawy o rachunkowości, chyba, że jest przedsiębiorcą zagranicznych prowadzącym działalność gospodarczą na terytorium Polski poprzez oddział lub przedstawicielstwo.

Podsumowując, należy wskazać, że zakład przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce niebędący jego oddziałem czy przedstawicielstwem nie jest objęty obowiązkiem prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Komentarz

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie określa podmiotów zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych, a odsyła jedynie do ustawy o rachunkowości. W art. 2 ustawy o rachunkowości ustawodawca w sposób enumeratywny wskazał jakie podmioty są zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych w związku z czym jest to katalog zamknięty. Umowa o podwójnym opodatkowaniu między Rzeczypospolita Polska a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w art. 5 wskazuje, że zakład na terenie państwa umawiającego się może powstać w różny sposób, jednakże to co potwierdza wyrok NSA nie każdy przedsiębiorca zagraniczny, któremu powstanie zakład na terenie Rzeczypospolitej jest zobowiązany do prowadzenia ksiąg rachunkowych.