Koszty programów motywacyjnych dla zarządów jednak z podatkiem VAT?

9 października 2024 r. zapadł wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie o sygnaturze I FSK 89/21, w której NSA wypowiedział się na temat opodatkowania VAT zwrotu kosztów programu motywacyjnego opartego o akcje wydawane osobom pełniącym kluczowe stanowiska w spółce, organizowanego przez spółkę dominującą w stosunku do spółki zatrudniającej kluczowych pracowników.

Zgodnie z tezą wyroku NSA, zwrot kosztów takiego programu dokonywany przez spółkę zatrudniającą kluczowych pracowników na rzecz spółki dominującej podlega opodatkowaniu VAT. Wynagrodzeniem stanowiącym podstawę opodatkowania w VAT jest w takim przypadku pełna wartość netto akcji emitowanych oraz wydawanych pracownikom przez spółkę dominującą. Co więcej, do takiego wynagrodzenia nie znajdzie zastosowanie zwolnienie od podatku.

Sprawa wynikła na tle wniosku instytucji finansowej o wydanie interpretacji indywidualnej, która wnosiła o potwierdzenie, że zwrot kosztów programu motywacyjnego organizowanego przez spółkę dominującą z grupy kapitałowej w części, w jakiej odpowiada wartości akcji wyemitowanych oraz wydanych dla jej pracowników, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT lub przynajmniej podlega zwolnieniu od podatku jako usługa w zakresie instrumentów finansowych (na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT).

Zarówno organ interpretacyjny jak i Wojewódzki Sąd Administracyjny wypowiedziały się w tej sprawie niekorzystnie dla podatnika. Ich zdaniem zwrot kosztów wydawanych akcji stanowi w rzeczywistości wynagrodzenie przysługujące spółce dominującej za usługę polegającą na organizacji programu motywacyjnego wykonywaną na rzecz spółki zatrudniającej kluczowych pracowników. Jednocześnie wynagrodzenie takie nie może korzystać ze zwolnienia od podatku VAT. Wyrokiem 9 października 2024 r. NSA przychylił się do takiego stanowiska i utrzymał tym samym w mocy niekorzystną dla podatnika interpretację indywidualną.

Przedmiotowy wyrok jest na razie pierwszym, który zapadła na tym szczeblu orzeczniczym w podobnej sprawie. Mimo, że dotyczy on sprawy konkretnego podatnika, może mieć istotne znaczenie dla praktyki organów podatkowych. Zasługuje zatem na uwagę podatników, których pracownicy są uczestnikami programów motywacyjnych organizowanych przez inne spółki z grupy kapitałowej.

Przyjęcie stanowiska zgodnego z tezą wyroku NSA w przedmiotowej sprawie byłoby szczególnie dotkliwe dla branży finansowej, tj. podmiotów, w stosunku do których regulator wymaga ustalania wynagrodzenia kluczowych pracowników w oparciu o wskaźniki finansowe (np. kurs akcji), a które jednocześnie nie posiadają pełnego prawa do odliczenia podatku VAT - zatem będą ponosić ciężar ekonomiczny podatku VAT.

Zwracamy uwagę, że powyższe orzeczenie nie stanowi jeszcze utrwalonej linii orzeczniczej. Widzimy nadal szereg argumentów przemawiających za wyłączeniem podobnego zwrotu kosztów z opodatkowania VAT lub też argumentów przemawiających za tym, że wartość akcji wydawanych w ramach takiego programu nie powinna stanowić podstawy opodatkowania tym podatkiem. Warto zwrócić choćby uwagę, że teza tego wyroku może prowadzić w praktyce do naruszenia konkurencji pomiędzy grupami kapitałowymi organizującymi programy motywacyjne w oparciu o akcje spółki dominującej w porównaniu do podmiotów, które organizują takie programy w oparciu o akcje własne – w tym drugim przypadku nie dochodzi bowiem do zwrotu kosztów który mógłby być obciążony ciężarem podatku.

Naszym zdaniem w świetle przedmiotowego wyroku NSA wskazane jest przyjrzenie się rozliczeniom spółek związanym z programami motywacyjnymi opartymi o akcje. Zespół PwC z przyjemnością wesprze Państwa w analizie tego zagadnienia. W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy do kontaktu.