Czynność zbycia ogółu praw i obowiązków z tytułu udziału w spółce osobowej powinna być traktowana jak odpłatne zbycie praw majątkowych

Przychód uzyskany przez wspólnika spółki osobowej z tytułu zbycia ogółu praw i obowiązków wynikających z udziału w takiej spółce jest przychodem ze zbycia praw majątkowych, a nie przychodem z działalności gospodarczej. Przychód ten powinien być oceniany na gruncie art. 14 ustawy o CIT.

Sprawa dotyczyła banku, który w przeszłości przejął jedną ze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Podstawą prawną przejęcia była wydana przez Komisję Nadzoru Finansowego decyzja administracyjna. Po przejęciu kasy bank podpisał z BFG umowę o przyznanie dotacji oraz gwarancji na pokrycie strat wynikających z przejętych praw majątkowych.  Z dniem przejęcia bank wszedł w wszystkie prawa i obowiązki kasy, a zatem z mocy prawa stał się stroną zawartych przez kasę umów kredytów i pożyczek. 

Bank rozważał wniesienie wkładu niepieniężnego obejmującego wierzytelności z tytułu niespłaconych kredytów i pożyczek udzielonych pierwotnie przez kasę, do nowoutworzonej lub istniejącej spółki jawnej (spółki celowej).  Wydatki poniesione na kredyty i pożyczki kasy nie zostały dotychczas zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Dodatkowo bank rozważał, możliwość zbycia udziałów w spółce celowej na rzecz podmiotu trzeciego.

W związku z powyższym bank zadał następujące pytanie: 

Czy kosztem uzyskania przychodu banku z tytułu zbycia ogółu praw i obowiązków wynikających z uczestnictwa w spółce celowej będzie nominalna wartość niespłaconych kredytów i pożyczek stanowiących wartość wkładu wniesionego przez bank do spółki celowej? 

Zdaniem podatnika, w przypadku zbycia ogółu praw i obowiązków wynikających z uczestnictwa w spółce celowej, bank powinien rozpoznać koszt uzyskania przychodów w wysokości poniesionych przez kasę wydatków związanych z powstaniem wierzytelności w kwocie odpowiadającej wartości nominalnej niespłaconych dotąd wierzytelności. 

Dyrektor IS w Warszawie nie zgodził się ze stanowiskiem banku i wskazał, że rozpoznając przychód podatkowy z tytułu zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej należy wyłączyć od opodatkowania tę wartość przychodu, która odpowiada wydatkom na ich nabycie lub objęcie. W przypadku wystąpienia ze spółki niebędącej osobą prawną, zastosowanie ma art. 12 ust. 1 pkt 1 oraz art. 12 ust. 4 pkt 3a lit. b ustawy o CIT. 

Organ wskazał, że w sprawie nie wystąpi kategoria kosztu podatkowego, w rozumieniu art. 15 ust.1  ustawy o CIT.  Przy ustalaniu wysokość wydatków na nabycie lub objęcie prawa do udziałów w spółce celowej, bank powinien uwzględnić również, przyznane mu przez BFG dotacje oraz gwarancję na pokrycie strat wynikających z przejętych od kasy  praw majątkowych. 

Sądy po stronie podatnika

Sprawa trafiła do WSA w Warszawie, który nie zgodził się ze stanowiskiem organu i uchylił zaskarżoną interpretację. W uzasadnieniu wskazał, że powołanie przez organ przepisu art. 12 ust. 1 pkt 1 oraz art. 12 ust. 4 pkt 3a lit. b ustawy o CIT wymaga rozważenia pojęcia wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej. W tym celu należy sięgnąć do przepisów kodeksu spółek handlowych, które z kolei dopuszczają możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika takiej spółki na inną osobę. Wskutek przeniesienia ogółu praw i obowiązków wynikających z udziału w spółce osobowej na osobę trzecią, osoba ta wchodzi w prawa dotychczasowego wspólnika. W ocenie sądu, przychód uzyskany przez bank tj. wspólnika spółki osobowej  z tytułu zbycia ogółu praw i obowiązków wynikających z udziału w takiej spółce jest przychodem ze zbycia praw majątkowych, a nie przychodem z działalności gospodarczej. Zatem do ustalenia przychodu ma zastosowanie art. 14  ustawy o CIT.

NSA również nie zgodził się ze stanowiskiem organu podatkowego i w efekcie oddalił jego skargę kasacyjną. Zdaniem sądu, nieprawidłowo przyjęto w interpretacji, że bank do przychodu uzyskanego z tytułu zbycia osobie trzeciej ogółu praw i obowiązków wynikających z udziału w spółce jawnej powinien zastosować art. 12 ust. 4 pkt 3a lit. b ustawy o CIT. Czynność ta na gruncie ustawy o CIT powinna być traktowana jako odpłatne zbycie praw majątkowych przysługujących wspólnikowi spółki.