Po wielu słowach krytyki wobec polityki klimatycznej oraz po zmianie sytuacji międzynarodowej, Unia Europejska ogłosiła w dniu 29 stycznia "Kompas Konkurencyjności", który będzie nową strategią UE na kolejne lata. Kompas obejmuje plany mające na celu transformację energetyczną i ochronę środowiska, będące kluczowe dla przyszłości gospodarczej i ekologicznej UE, jednak ze szczególnym naciskiem na cele ekonomiczne, a nie klimatyczne.
Dokument ten podkreśla kilka istotnych aspektów, które mają na celu wspieranie zrównoważonego rozwoju i dekarbonizacji, zmieniając jednak dotychczasowe akcenty Europejskiego Zielonego Ładu i skupiając się na utrzymaniu konkurencyjności europejskiej gospodarki.
Co przewiduje Kompas Konkurencyjności w zakresie energetyki i ochrony środowiska?
Inwestycje w infrastruktury energetyczne
Jednym z głównych elementów planu jest modernizacja i rozbudowa sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii w Europie. Inwestycje te są niezbędne, aby wspierać przejście do systemu energetycznego o zerowej emisji netto, zmniejszyć ryzyko ograniczeń dla energii odnawialnej oraz wykorzystać korzyści płynące z jednolitego rynku energii UE. Szczególny nacisk kładziony jest na przyspieszenie inwestycji w sieci transportowe dla energii elektrycznej, wodoru i dwutlenku węgla oraz systemy magazynowania.
Dotyczące tego zakresu Electrification Action Plan oraz European Grids Package powinny zostać ogłoszone w pierwszym kwartale 2026 roku.
Promowanie czystej produkcji oraz obniżenia cen energii
Aby przesunąć gospodarkę w kierunku czystej produkcji i gospodarki o obiegu zamkniętym, UE planuje rozwijać rynki wiodące i polityki nagradzające pionierów w tej dziedzinie. Wprowadzenie nowych środków, takich jak benchmarking, etykietowanie, czy preferencje w zamówieniach publicznych, ma na celu zwiększenie popytu na produkty niskoemisyjne. Dodatkowo, wsparcie dla producentów zielonych technologii ma pomóc w przekształceniu innowacyjnych działań w “przywództwo produkcyjne” UE.
Jednocześnie energia elektryczna ma być przystępna cenowo zarówno dla konsumentów, jak i wytwórców oraz producentów, a wprowadzone zmiany mają doprowadzić do stabilizacji cen na rynku energii w perspektywie długoterminowej.
Clean Industrial Deal oraz Action Plan on Affordable Energy jest planowany na 1 kwartał 2025 roku, a jeszcze do końca 2025 roku ogłoszony zostanie Steel and Metals Action Plan oraz Chemicals Industry Package.
Gospodarka o obiegu zamkniętym
UE dostrzega potencjał gospodarki o obiegu zamkniętym w zwiększaniu efektywności zasobów i redukcji emisji. Przewiduje się, że rynek remanufacturingu w Europie wzrośnie z obecnej wartości 31 miliardów euro do 100 miliardów euro do 2030 roku, tworząc 500 000 nowych miejsc pracy. W tym celu planowane jest stworzenie jednolitego rynku dla odpadów, materiałów wtórnych i nadających się do ponownego użycia, co zwiększy efektywność i rozszerzy recykling.
Wprowadzenie Circular Economy Act obejmującego te założenia przewidziany jest na 4 kwartał 2026 roku.
Uproszczenie regulacji i procedur
Aby przyspieszyć transformację energetyczną, UE planuje uproszczenie regulacji i procedur administracyjnych. Nowe podejście ma na celu przyspieszenie uzyskiwania funduszy i decyzji administracyjnych, co ma być korzystne zarówno dla firm, jak i obywateli. Wprowadzenie nowych przepisów ma rozszerzyć przyspieszenie wydawania pozwoleń na więcej sektorów, w tym na inwestycje energochłonne.
Obejmujący te działania Industrial Decarbonisation Accelerator Act jest planowany na 4 kwartał 2025 roku.
Pozostałe działania
Kompas Konkurencyjności wskazuje na wiele innych inicjatyw ustawodawczych, inwestycyjnych i strategicznych, takich jak:
- Rewizja zasad udzielania pomocy publicznej w kontekście finansowania czystych technologii (2 kwartał 2025 roku);
- Plan dotyczący inwestycji w zrównoważony transport, w tym kolei wysokich prędkości oraz portów morskich UE (2025 rok);
- Rewizja mechanizmu CBAM (2025 rok);
- Rewizja mechanizmu ETS (2026 rok);
- Rewizja dyrektyw dotyczących zamówień publicznych w celu wsparcia kluczowych sektorów gospodarki (2026 rok);
- Wdrożenie ochrony wód UE (European Water Resillence Strategy) - 2 kwartał 2025 roku.
Podsumowując, strategia UE w zakresie energetyki i ochrony środowiska koncentruje się na inwestycjach w infrastrukturę, promowaniu czystej produkcji, rozwijaniu gospodarki o obiegu zamkniętym oraz uproszczeniu regulacji. Te działania mają na celu nie tylko osiągnięcie celów klimatycznych, ale przesuwają akcent na wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej Unii Europejskiej, co stanowi odpowiedź na dotychczasową krytykę polityki klimatycznej UE.
Autorzy:
