W poprzednich częściach cyklu poświęconego programowi STEP omówiliśmy harmonogram naborów oraz główne założenia tematyczne w branży biotechnologicznej. Teraz przyglądamy się środowiskowym wymogom, które stanowią jeden z kluczowych filarów oceny projektów STEP.
Postępujące zmiany klimatyczne, degradacja środowiska i niestabilność energetyczna, sprawiają, że koncepcja zrównoważonego rozwoju nabiera coraz większego znaczenia. Unia Europejska, dostrzegając skalę i złożoność tych wyzwań, traktuje zrównoważony rozwój jako strategiczną odpowiedź na zagrożenia XXI wieku. Zrównoważony rozwój przestaje być dodatkiem – staje się warunkiem koniecznym. Projekty realizowane w ramach STEP (Sustainable Technology and Environmental Projects) stanowią praktyczną realizację ww. założeń, sięgając po zaawansowane technologie, które wspierają zrównoważony rozwój, poprawiają efektywność operacyjną i zwiększają transparentność działań środowiskowych. Obok głównych założeń tematycznych, niezwykle ważne jest, aby przedsięwzięcia zgłaszane do STEP wpływały pozytywnie na zrównoważony rozwój.
Jakie kryteria środowiskowe musi spełniać inwestycja?
Inicjatywa STEP stawia przed przedsiębiorstwami nie tylko wyzwania dotyczące innowacyjności. Aby projekt mógł zostać uznany za zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, konieczne jest spełnienie konkretnych, mierzalnych kryteriów środowiskowych, których celem jest wspieranie długofalowej równowagi ekologicznej. Jakie kryteria środowiskowe należy spełnić, by projekt mógł liczyć na dofinansowanie? Jak je interpretować i wdrożyć w praktyce? Odpowiadamy na te pytania, analizując pięć głównych obszarów oceny oraz ich znaczenie dla projektów technologicznych i inwestycyjnych.
1. Minimalizacja emisji gazów cieplarnianych
Emisje CO₂ i innych gazów cieplarnianych są głównym czynnikiem napędzającym zmiany klimatyczne. Projekty STEP muszą więc dążyć do ograniczenia emisji na każdym etapie – od produkcji, przez transport, po eksploatację. W praktyce oznacza to m.in. wybór niskoemisyjnych źródeł energii, optymalizację procesów technologicznych oraz stosowanie materiałów o niższym śladzie węglowym. Redukcja emisji nie tylko chroni klimat, ale też zmniejsza ryzyko regulacyjne i koszty związane z systemami handlu emisjami.
2. Efektywne gospodarowanie zasobami
Woda, energia i surowce naturalne są zasobami ograniczonymi. Ich racjonalne wykorzystanie to nie tylko kwestia ekologii, ale także ekonomii i bezpieczeństwa. Projekty STEP powinny wdrażać rozwiązania pozwalające na zmniejszenie zużycia zasobów, ich odzysk i ponowne wykorzystanie. Przykładem mogą być systemy recyrkulacji wody, energooszczędne technologie czy projektowanie produktów z myślą o demontażu i recyklingu. Takie podejście wspiera gospodarkę o obiegu zamkniętym, a przy okazji może przerodzić się w atrakcyjny model biznesowy.
3. Ograniczenie produkcji odpadów i ich ponowne wykorzystanie
Odpady są jednym z najbardziej widocznych skutków działalności przemysłowej i konsumpcyjnej. Projekty STEP powinny minimalizować ich powstawanie już na etapie projektowania – poprzez wybór trwałych materiałów, modularność produktów czy eliminację zbędnych opakowań. Kluczowe jest także zapewnienie możliwości recyklingu i odzysku materiałów, co zmniejsza presję na środowisko i ogranicza koszty utylizacji.
4. Pozytywny wpływ na bioróżnorodność i lokalne ekosystemy
Każda inwestycja ingeruje w otoczenie przyrodnicze. Dlatego ważne jest, aby projekty STEP minimalizowały negatywny wpływ na środowisko, a tam, gdzie to możliwe wspierały również jego regenerację. Może to obejmować działania takie jak odtwarzanie siedlisk, tworzenie zielonych przestrzeni, ochrona gatunków zagrożonych czy integracja rozwiązań opartych na naturze (nature-based solutions). Zachowanie bioróżnorodności to nie tylko kwestia etyczna – to także warunek stabilności ekosystemów, od których zależy nasze zdrowie i gospodarka.
5. Transparentność i możliwość audytu środowiskowego
Projekty STEP powinny być zaprojektowane tak, aby umożliwiać dokładne monitorowanie i raportowanie wpływu środowiskowego. Wśród przykładów technologii i rozwiązań służących do śledzenia i weryfikacji danych wymienić można: blockchain, systemy IoT czy cyfrowe bliźniaki (digital twins). Istnieje jednak wiele innych możliwości, które również mogą się sprawdzić w zakresie raportowania środowiskowego. Transparentność nie tylko zwiększa wiarygodność projektu, ale też ułatwia dostęp do finansowania zrównoważonego (np. zielonych obligacji) i spełnienie wymogów regulacyjnych, takich jak Taksonomia UE.
Jak spełnić zasadę zrównoważonego rozwoju w STEP?
W projektach STEP kryteria środowiskowe przestają być jedynie dodatkiem – stają się jednym z głównych wyznaczników sukcesu. Coraz większy nacisk na redukcję emisji, efektywność energetyczną, gospodarkę obiegu zamkniętego czy transparentność raportowania oznacza, że wnioskodawcy muszą myśleć o środowisku nie tylko jako o obowiązku, ale jako o strategicznym elemencie projektowania inwestycji. Dla firm i instytucji oznacza to, że projekty nie będą już proste ani schematyczne – wymagają one przemyślanej integracji technologii, danych i procesów środowiskowych już na etapie koncepcji. Jednocześnie jednak inwestowanie w jakość środowiskową się opłaca – projekty spełniające wysokie standardy mają większe szanse na uzyskanie finansowania, są lepiej postrzegane przez interesariuszy i przygotowane na przyszłe regulacje.
Na co zwrócić uwagę przy projektach STEP?
Przy projektowaniu projektów STEP warto zadać sobie kilka kluczowych pytań, które pomogą zapewnić zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz zwiększyć szanse na uzyskanie finansowania:
- W jaki sposób projekt uwzględnia pełny cykl życia produktu?
- Czy istnieje plan monitorowania wpływu środowiskowego?
- Czy zastosowano technologie umożliwiające audyt i raportowanie?
- W jaki sposób projekt wspiera gospodarkę o obiegu zamkniętym?
- W jaki sposób projekt ma pozytywny wpływ na lokalne ekosystemy i bioróżnorodność?
W praktyce oznacza to, że projekty STEP stają się narzędziem promującym nowe podejście do odpowiedzialności biznesowej, w którym środowisko nie jest kosztem, lecz wartością. Dla wnioskodawców to szansa, by nie tylko spełniać wymagania, ale też budować przewagę konkurencyjną w oparciu o innowacje i zrównoważony rozwój.
Skuteczna realizacja projektów STEP wymaga nie tylko innowacyjnych technologii, ale także eksperckiego wsparcia. W PwC pomagamy klientom w budowie koncepcji projektu, która pozwoli wpisać się w postawione wymogi środowiskowe i zachować spójność z głównymi celami inwestycji. Dzięki temu projekty nie tylko spełniają wymagania formalne, ale też budują trwałą wartość i przewagę konkurencyjną – łącząc innowacyjność z odpowiedzialnością.
Autorzy:
