W obliczu globalnych wyzwań i rosnącej konkurencji, Unia Europejska uruchomiła STEP tj. Platformę na rzecz Technologii Strategicznych dla Europy (ang. The Strategic Technologies for Europe Platform). STEP ma na celu wsparcie rozwoju lub wytwarzania technologii krytycznych w sektorach o strategicznym znaczeniu dla przyszłości Europy, w tym technologii cyfrowych i deep tech, czystych i zasobooszczędnych technologii oraz biotechnologii. 

 

Ogólnie o STEP

Jednym z głównych celów Platformy STEP jest zapewnienie suwerenności i konkurencyjności Unii Europejskiej w strategicznych sektorach poprzez wzmocnienie jej odporności i produktywności, mobilizację finansowania, zmniejszenie strategicznych zależności od dostawców spoza UE, inwestowanie w umiejętności przyszłości, a także dostosowanie bazy gospodarczej, przemysłowej i technologicznej do wymogów zielonej oraz cyfrowej transformacji. 

Dokumentem ramowym ustanawiającym STEP jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/795 z dnia 29 lutego 2024 r. w sprawie ustanowienia Platformy na rzecz Technologii Strategicznych dla Europy (STEP). Zgodnie z rozporządzeniem, wyróżniamy następujące obszary objęte STEP (zwane również strategicznymi, krytycznymi lub kluczowymi technologiami): 

  • Technologie cyfrowe i deep tech: mikroelektronika, obliczenia wielkiej skali, obliczenia kwantowe, przetwarzanie danych w chmurze, przetwarzanie brzegowe, sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo, robotyka, sieci 5G, 6G oraz zaawansowana łączność i nawigacja, rzeczywistość wirtualna, w tym działania związane z technologiami najbardziej zaawansowanymi i technologiami cyfrowymi na rzecz rozwoju zastosowań obronnych i lotniczych.
  • Czyste i zasobooszczędne technologie: energia odnawialna, magazynowanie energii elektrycznej i ciepła, pompy ciepła, sieć elektroenergetyczna, paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego, zrównoważone paliwa alternatywne, elektrolizery i ogniwa paliwowe, wychwytywanie, składowanie i utylizacja dwutlenku węgla, efektywność energetyczna, wodór, inteligentne rozwiązania energetyczne, technologie o kluczowym znaczeniu dla zrównoważonego rozwoju (oczyszczanie i odsalanie wody), materiały zaawansowane (nanomateriały, kompozyty i przyszłe czyste materiały budowlane), technologie zrównoważonego wydobycia i przetwarzania surowców krytycznych.
  • Biotechnologie: biocząsteczki i ich zastosowania, produkty farmaceutyczne, technologie medyczne, biotechnologia upraw, bioprodukcja, bioinformatyka.

Platforma STEP oferuje finansowanie rozwoju strategicznych technologii nie poprzez jeden dedykowany program czy fundusz pomocowy, ale w ramach już istniejących unijnych programów oraz funduszy  m.in.: Programu Cyfrowa Europa, Programu UE dla zdrowia, Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus oraz Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Do najważniejszych źródeł wsparcia w ramach STEP należy InvestEU, Horyzont Europa, Europejski Fundusz Obronny oraz Fundusz Innowacyjny

Warto podkreślić, że STEP nie tworzy nowych zasad aplikowania, wymogów czy kryteriów oceny. Aby projekty mogły być finansowane w ramach danego konkursu wspieranego ze STEP, muszą być zgodne ze szczegółowymi zasadami odpowiedniego programu finansowania, określonymi w programach prac i odpowiednich zaproszeniach do składania wniosków, w tym kryteriami kwalifikowalności, wyboru i przyznawania finansowania. 

Od 1.03.2024 r. do 31.12.2027 r. inwestycje z sektorów priorytetowych STEP będą mogły skorzystać na poziomie regionalnej pomocy inwestycyjnej ze zwiększonego poziomu wsparcia udzielanego zgodnie z Mapą Pomocy Regionalnej na lata 2021–2027. W województwie wielkopolskim i dolnośląskim, a także w wybranych gminach regionu warszawskiego stołecznego (Serock, Dobre, Kałuszyn, Latowicz, Mrozy, Siennica, Kołbiel, Osieck, Sobienie-Jeziory, Dąbrówka, Jadów, Strachówka, Tłuszcz, Baranów, Błonie, Góra Kalwaria, Grodzisk Mazowiecki, Jaktorów, Kampinos, Leoncin, Leszno, Nasielsk, Prażmów, Tarczyn, Zakroczym, Żabia Wola) poziom intensywności pomocy będzie zwiększony o 5 p.p. W pozostałych regionach kraju wzrośnie o 10 p.p. 

Platforma STEP oferuje wsparcie w formie dotacji, instrumentów finansowych (np. pożyczek, gwarancji, funduszy kapitałowych), a także mechanizmów łączonych.

Beneficjentami STEP mogą być zarówno przedsiębiorstwa, jak i inne podmioty. W odniesieniu do wielkości przedsiębiorstwa, z finansowania w ramach STEP mogą skorzystać MŚP, start-upy (potrzebujące kapitału na rozpoczęcie działalności oraz rozwój innowacyjnych koncepcji), spółki o średniej kapitalizacji (które często mogą nie mieć dostępu do finansowania z Europejskiej Rady ds. Innowacji), a także duże przedsiębiorstwa. Do konkursów finansowanych ze STEP mogą przystąpić również uniwersytety i organizacje badawcze, które prowadzą pionierskie badania, mogące przekształcić się w nowatorskie technologie. Z kolei organizacje non-profit i podmioty publiczne mają dostęp do STEP w ramach funduszy wspierających projekty o szerokim wpływie społecznym i transformacji technologicznej.

Aby zakwalifikować się do wsparcia w ramach STEP, dana technologia musi spełnić co najmniej jeden z dwóch warunków. Pierwszy warunek polega na wnoszeniu na rynek innowacyjnego, najnowocześniejszego i przełomowego elementu o znaczącym potencjale gospodarczym. Technologia musi być prawdziwie nowatorska, wyprzedzać obecne rozwiązania i posiadać duży potencjał do wpływu na rozwój rynku. Drugi warunek dotyczy z kolei wpływu technologii na ograniczanie lub zwalczanie strategicznej zależności Unii Europejskiej od dostawców spoza UE.

Projekty, które aplikują w konkursach na szczeblu unijnym oraz wyróżniają się wysoką jakością i znaczeniem dla UE mogą otrzymać tzw. pieczęć suwerenności (STEP Seal). Uzyskanie pieczęci STEP Seal jest możliwe również w przypadku, gdy projekt zostanie oceniony i spełni minimalne wymogi jakościowe, ale dostępna alokacja nie pozwoli na przyznanie mu dofinansowania. Dzięki temu certyfikatowi projekt będzie miał znacznie łatwiejszy dostęp do różnych źródeł finansowania, w tym programów unijnych, zintegrowanego finansowania z innymi narzędziami, a także finansowania na poziomie krajowym.

 

Sektor biotechnologiczny w STEP

Sektor biotechnologiczny został uznany za technologię krytyczną w kontekście  bezpieczeństwa gospodarczego ze względu na jego przekrojowy charakter. Platforma STEP alokuje fundusze w tym sektorze na wsparcie różnorodnych dziedzin, takich jak m.in.:

  • biotechnologia dla zdrowia (rozwój nowych leków i terapii), 
  • biotechnologia na rzecz bezpieczeństwa żywnościowego (innowacyjne rozwiązania w  sektorze rolno-spożywczym),
  • ochrona różnorodności biologicznej (bardziej ekologiczne i wydajne rolnictwo).

W obszarze zdrowia publicznego biotechnologia odgrywa kluczową rolę w tworzeniu nowych leków, terapii i metod diagnostycznych, co umożliwia skuteczniejszą walkę z chorobami oraz poprawę zdrowia obywateli Unii Europejskiej. Inwestycje w biotechnologię mogą znacząco zmienić podejście do leczenia nowotworów, chorób genetycznych i innych trudnych do wyleczenia schorzeń. 

W zakresie ochrony środowiska biotechnologia jest wykorzystywana do tworzenia zrównoważonych rozwiązań w rolnictwie, przemyśle biotechnologicznym oraz gospodarce o obiegu zamkniętym. Innowacje biotechnologiczne mogą przyczynić się do redukcji zanieczyszczeń, zwiększenia efektywności wykorzystania zasobów i produkcji nowych, biodegradowalnych materiałów. Dodatkowo, w kontekście zrównoważonego rolnictwa, biotechnologia umożliwia rozwijanie roślin odpornych na szkodniki i zmiany klimatyczne, co z kolei zwiększa wydajność upraw i zmniejsza konieczność stosowania środków ochrony roślin. 

Ponadto, sektory przemysłu oparte na biotechnologii, takie jak produkcja materiałów opakowaniowych, tekstyliów, materiałów kompozytowych, materiałów izolacyjnych i budowlanych, biopaliw, farb, klejów i rozpuszczalników, rozwijają się również w oparciu o innowacyjne rozwiązania biotechnologiczne.

Biotechnologia, jako dziedzina o charakterze wysoce innowacyjnym, opiera się na intensywnych badaniach i rozwoju. Niestety, często zdarza się, że wyniki prac badawczych nie są dalej rozwijane z myślą o komercjalizacji.  Zgodnie z Komunikatem Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 20.03.2024 r. w przypadku biotechnologii związanej ze zdrowiem oraz niebieskiej biotechnologii (obejmującej badania i wykorzystywanie zasobów jezior, mórz i oceanów w celach przemysłowych), najnowocześniejsze badania nad produktami i leczeniem są mniej skuteczne w UE w porównaniu z USA i Chinami. Aby wykorzystać pełny potencjał biotechnologii, kluczowe znaczenie ma transfer technologii z laboratoriów i ośrodków badawczych do praktycznego zastosowania. Wobec tego segment ten jest ukierunkowany na wykorzystywanie odkryć biotechnologicznych i dokonywanie postępów poprzez zaplanowanie i rozwinięcie spersonalizowanych mechanizmów transferu technologii z uniwersytetów i ośrodków badawczych na rynek.

 

Obecne możliwości finansowania 

Zarówno na szczeblu unijnym, jak i w niektórych krajach członkowskich UE (Niemcy, Dania) przeprowadzono i zakończono już pierwsze konkursy w ramach inicjatywy STEP. Obecnie na poziomie UE otwartych jest kilkadziesiąt konkursów, w których można aplikować o finansowanie ze STEP. Należą do nich m.in. konkursy w ramach EIC Accelerator Challenge oraz EIC STEP Scale Up (Horyzont Europa), a także Innovation Fund 2024. Z kolei w Niemczech w ramach STEP dostępne są nabory w programach regionalnych, współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. 

Warto wspomnieć, że na luty 2025 r. zaplanowane jest także otwarcie nowych konkursów w ramach Europejskiego Funduszu Obronnego (European Defence Fund), co poszerzy możliwości finansowania projektów o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa technologicznego UE.

W Polsce, w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), w 2025 r. planowane jest wdrożenie mechanizmu finansowania STEP.  Budżet inicjatywy to 900 mln euro, który ma wspierać zarówno projekty badawczo-rozwojowe, jak i inwestycyjne, wykraczając poza schemat SMART FENG. Nowe konkursy tematyczne, zgodne z celami STEP, prawdopodobnie pojawią się już w drugiej połowie 2025 roku.

 

Komentarz PwC

Platforma STEP stanowi wyjątkową szansę dla przedsiębiorców, oferując szereg korzyści, które mogą znacząco przyspieszyć rozwój innowacyjnych projektów. Przede wszystkim, przedsiębiorstwa zyskują dostęp do szerokiego wachlarza instrumentów finansowych, które są kluczowe dla realizacji ambitnych i nowatorskich przedsięwzięć. Dodatkowo, możliwość uzyskania pieczęci suwerenności stanowi istotny atut, ułatwiający dostęp do finansowania z różnych źródeł oraz zwiększający wiarygodność projektów na arenie międzynarodowej. Co więcej, uproszczone i szybsze procedury administracyjne pozwalają na bardziej efektywne i płynne zarządzanie projektami, skracając czas potrzebny na realizację kolejnych etapów. 

Zapraszamy wszystkie przedsiębiorstwa, które są zainteresowane udziałem w konkursach wspieranych przez STEP, zwłaszcza te z sektora biotechnologicznego, do konsultowania z nami swoich pomysłów na projekty. Nasz zespół ekspertów z Zespołu Pomocy Publicznej jest gotów służyć wsparciem na każdym etapie przygotowania i realizacji projektów, pomagając w maksymalnym wykorzystaniu potencjału, jaki niesie ze sobą uczestnictwo w tej inicjatywie.