Wydarzenia ostatnich lat związane z pandemią oraz trwającą wojną na Ukrainie spowodowały poważne problemy z zerwanymi łańcuchami dostaw. Wielu producentów zmuszonych było do redukcji lub wręcz wstrzymania produkcji. Wydarzenia te udowodniły, jak istotny jest dostęp do surowców. Aby zapobiegać podobnym kryzysom w przyszłości, Komisja Europejska zaproponowała regulacje “ European Critical Raw Materials Act”, która pozwoli na zapewnienie zrównoważonego dostępu do surowców.
Surowce krytyczne stanowią kluczowy czynnik transformacji europejskiej gospodarki, są w zasadzie niezbędnym elementem rozwoju technologii produkcji energii wiatrowej (są wykorzystywane do produkcji turbin), magazynowania wodoru, wytwarzania baterii oraz zaawansowanych technologicznie półprzewodników.
Pomimo iż do 2050 r. szacuje się duży wzrost popytu na surowce krytyczne, Unia Europejska polega obecnie niemal wyłącznie na ich imporcie z państw trzecich. Według niemieckiego Instytutu Badań ekonomicznych aż 14 na 27 surowców krytycznych, z unijnej listy, pochodzi w 100% z importu, w przypadku trzech kolejnych jest to po ponad 95%, a następnych ośmiu to maksymalnie 80%.
Z uwagi fakt, że surowce krytyczne są niezbędne dla wielu sektorów strategicznych, w tym przemysłu o zerowej emisji netto, przemysłu cyfrowego, lotniczego i kosmicznego oraz sektora obronnego, Komisja Europejska wyszła z inicjatywą kompleksowego zestawu środków, służących zapewnieniu dostępu do bezpiecznych, zróżnicowanych, przystępnych cenowo i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych.
Proponowane Rozporządzenie ustanawia ramy regulacyjne wspierające rozwój krajowych zdolności oraz wzmacniające zrównoważony charakter i obieg zamknięty łańcuchów dostaw surowców krytycznych w UE.
Ponadto w komunikacie KE zaproponowano środki wspierające dywersyfikację łańcuchów dostaw przez wzajemnie wspierające się nowe międzynarodowe partnerstwa.
Unia Europejska będzie dążyć do tego, by do 2030 r.:
- wydobycie surowców krytycznych na terenie UE ma odpowiadać co najmniej 10% ich rocznego zużycia,
- przetwarzanie na terenie Unii surowców krytycznych ma odpowiadać co najmniej 40% ich rocznego zużycia,
- recykling ma odpowiadać za co najmniej 15% rocznego zużycia surowców krytycznych w UE,
- nie więcej niż 65 proc. rocznego zużycia każdego strategicznego surowca w Unii na dowolnym odpowiednim etapie przetwarzania może pochodzić z jednego państwa trzeciego.
Dodatkowo kluczowymi z punktu prezentowanej inicjatywy, są działania takie jak:
- Tworzenie bezpiecznych i odpornych łańcuchów dostaw surowców krytycznych w UE,
- ograniczanie ryzyka związanego z dostawami,
- Inwestowanie w badania naukowe, innowacje i umiejętności,
- Ochrona środowiska przez poprawę obiegu zamkniętego i zrównoważonego charakteru surowców krytycznych.
Ponadto w ramach zaangażowania międzynarodowego UE planuje także:
- Dywersyfikację importu surowców krytycznych do Unii, poprzez wzmocnienie globalnego zaangażowania we współpracę z wiarygodnymi partnerami oraz nawiązywanie partnerstw z rynkami wschodzącymi i gospodarkami rozwijającymi się, zwłaszcza w ramach strategii Global Gateway,
- Inwestycje w działania handlowe m.in. przez stworzenie Klubu Surowców Krytycznych dla wszystkich krajów o podobnych poglądach, które chcą wzmocnić globalne łańcuchy dostaw, wzmocnienie Światowej Organizacji Handlu (WTO),
- Rozwój partnerstwa strategicznego Poprzez współpracę z wiarygodnymi partnerami,, budowanie łańcucha wartości w ich własnych krajach, przy jednoczesnym promowaniu bezpiecznych, odpornych, przystępnych cenowo i wystarczająco zróżnicowanych łańcuchów wartości dla UE.
Uzupełnieniem powyższych działań jest również propozycja reformy rynku energii elektrycznej. Celem proponowanych zmian jest ochrona odbiorców przed wysokimi i niestabilnymi cenami energii elektrycznej. Co więcej, UE zależy na tym, aby rynek energii był bardziej odporny na potencjalne nowe kryzysy oraz mniej zależny od energii produkowanej z wykorzystaniem surowców kopalnych.
Władze Unijne podkreślają, że kluczem do osiągnięcia założonych celów będzie:
- wzrost konkurencyjności przemysłu na europejskich hurtowych rynkach energii poprzez zwiększenie przejrzystości i integralności rynku,
- wzrost elastyczności poprzez położenie nacisku rozwój magazynów i instrumentów szybkiego reagowania na popyt, które będą do dyspozycji operatorów,
- produkcja bezemisyjnej energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii wraz z wycofaniem energii gazowej, większy udział energii z OZE ma zapewnić mniejsze ceny energii, które sprawią, że europejski przemysł będzie bardziej konkurencyjny.
- Przewidziana będzie możliwość sprzedaży energii nie tylko spółkom energetycznym, ale też sąsiadom.
Omawiane inicjatywy nie są jedynymi działaniami Unii Europejskiej w tym zakresie. W ramach Tymczasowych Ram Kryzysowych wypłacane są rekompensaty z tytułu wysokich cen energii elektrycznej i gazu. Tymczasowe Ramy ułatwiły również pozyskiwanie energii elektrycznej z OZE.
Jeśli są Państwo zainteresowani, tematyką wsparcia w zakresie efektywności energetycznej zachęcamy do kontaktu z pracownikami Zespołu Pomocy Publicznej PwC, którzy z chęcią odpowiedzą na wszystkie pytania w tym zakresie.
Autorzy:
